بازار سلامت یا میدان سودجویی؟

به گزارش سلامت نویز به نقل از مهر،شلوغی غیرمعمول یک آزمایشگاه در یکی از شهرهای حومه تهران، در حالی که دیگر مراکز همجوار آن تا یک‌پنجم این مراجعات را هم ندارند، سؤالاتی جدی درباره پشت‌پرده بازار سلامت در کشور ایجاد کرده است.

براساس گزارش یک آزمایشگاه در جنوب‌غرب تهران روزانه بین ۳۵۰ تا ۴۰۰ بیمار دارد و این عدد در برخی روزها حتی از ۵۰۰ نفر هم فراتر می‌رود؛ در حالی‌که چند آزمایشگاه دیگر در همان شعاع جغرافیایی، بعضاً کمتر از ۱۰۰ و حتی ۵۰ مراجعه‌کننده دارند.

این اختلاف فاحش در آمارها، بی‌دلیل نیست.

علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت اخیراً اعلام کرده است که حداقل ۴۰ درصد آزمایش‌های پزشکی در کشور غیرضروری هستند. این رقم هشداردهنده، نشان می‌دهد بخش زیادی از منابع نظام سلامت، صرف خدماتی می‌شود که نه به تشخیص درست منجر می‌شوند و نه در درمان موثرند، بلکه تنها جیب عده‌ای خاص را پر می‌کنند.

یکی از فرضیه‌های پررنگ در بررسی این پدیده، همکاری پنهان پزشکان با یک یا چند آزمایشگاه خاص است. به این ترتیب، پزشکان یا منشی‌ها، بیماران را به شکلی هدفمند تنها به یک مرکز مشخص ارجاع می‌دهند، در حالی که سایر آزمایشگاه‌های منطقه با امکانات مشابه، عملاً کنار گذاشته شده‌اند.

این همکاری‌ها، اغلب پشت‌پرده و با تبادلات مالی یا امتیازهای خاص انجام می‌شود؛ چیزی که در نظام سلامت با عنوان «خدمات القایی» شناخته می‌شود.

این چرخه سودجویی، فقط به آزمایشگاه ختم نمی‌شود. الگوی مشابهی در داروخانه‌ها نیز دیده می‌شود. داروخانه‌ای بسیار شلوغ و پرمشتری است، در حالی که داروخانه دیگر، تنها ۲۰۰ متر آن‌طرف‌تر، تقریباً خالی از مراجعه‌کننده است.

در بسیاری موارد، بیماران به داروخانه‌ای معرفی می‌شوند که با پزشک یا مرکز درمانی، رابطه کاری غیرشفاف دارد. این ارجاع هدفمند به‌ویژه برای داروهای گران‌قیمت و کمیاب، می‌تواند سود زیادی برای طرفین به همراه داشته باشد.

به‌گفته کارشناسان، تنها راه مقابله با این بازار ناسالم در حوزه سلامت، اجرای واقعی نظام ارجاع و نظارت هوشمند بر رفتارهای نسخه‌نویسی، آزمایش‌دهی و تجویز دارو است.

تا زمانی که سامانه‌ای برای رصد الکترونیکی زنجیره درمان از مطب تا داروخانه وجود نداشته باشد، هزینه‌های تحمیلی ناشی از خدمات القایی چند برابر هزینه درمان واقعی بر دوش بیمه‌ها و مردم باقی خواهد ماند.

بازار سلامت، نباید میدان رقابت برای کسب سودهای پشت‌پرده باشد. با تقویت زیرساخت‌های نظارتی و نظام ارجاع علمی، می‌توان سلامت را از چنگال سوداگری نجات داد.