معرفی جشن های کهن ایرانی، 20 اسفندماه / جشن درختکاری و ساخت جهانی پر از زندگی

به گزارش خبرنگار اجتماعی آرمان خبر، ایران سرزمینی با تاریخی چند هزارساله است که در دل خود آیین‌ها و جشن های کهنی را جای داده است. این جشن‌ها، که ریشه در فرهنگ، باورها و سبک زندگی ایرانیان باستان دارند، نه‌تنها نمایانگر پیوند عمیق مردم با طبیعت و زمان‌های مهم سال هستند، بلکه نمادی از شادی، همبستگی و احترام به عناصر زندگی نیز محسوب می‌شوند. از نوروز، جشن بزرگ آغاز سال نو، گرفته تا مهرگان، یلدا، سده، آبسالان و بسیاری دیگر، هر یک بازتابی از تفکر و سبک زندگی مردمانی است که با تقویم طبیعت هماهنگ بوده‌اند.

خبرگزاری آرمان خبر در راستای پاسداشت این میراث ارزشمند، قصد دارد جشن‌ها و آیین‌های کهن ایران را به‌طور جامع معرفی کند. در این مسیر، نه‌تنها به روایت تاریخچه این جشن‌ها خواهیم پرداخت، بلکه به چگونگی برگزاری آن‌ها در گذشته و امروز نیز نگاهی خواهیم داشت. هدف ما زنده نگه داشتن این آیین‌ها و آشنا کردن نسل جدید با سنت‌هایی است که ریشه در فرهنگ پربار ایرانی دارند.

با معرفی و بازخوانی این جشن‌ها، می‌توان ارزش‌های فرهنگی فراموش‌شده را دوباره به یاد آورد و بستری برای حفظ و احیای این آیین‌های کهن فراهم کرد. آرمان خبر با این رویکرد تلاش می‌کند تا پلی میان گذشته و حال ایجاد کند و مردم را به شناخت هرچه بیشتر از فرهنگ نیاکانشان ترغیب کند.

20 اسفند – جشن درختکاری، گلدان، ایجه

جشنی در روز بیستم اسفند ماه، روز آماده سازی و کاشت گل‌ها و گیاهان در گلدان‌ها و نیز جشن درختکاری است. در ایران از دیرباز کاشتن درخت و گیاه مورد توجه بوده چنانچه در نگاره‌ها و آثار باستانی مانند حجاری‌های دوره هخامنشی در تخت جمشید نماد درخت زندگی یا سرو دیده می‌شود.

سرو به دلیل اینکه درختی همیشه سبز است همواره در ایران از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. کاشتن گیاه و درخت هم از قدیم در ایران رواج داشته است. چنانکه هر فرد به هنگام زایش و تولد فرزند خود موظف بود یک نهال بکارد و به نام فرزند خود بنامد که همراه با بزرگ شدن فرزند نهال هم بزرگ و برومند می‌شد.

ایرانیان کهن باغچه‌هایی را که در اطراف بنا می‌ساختند “په اره دئسه” می نامیدند یعنی پیرامون دژ یا “دیس”. “دیس” یعنی بنا و کسی را که دیس می‌ساخت “دیسا” یعنی بنا می‌نامیدند. فرمانروایان شهرهای داخل ایران یا شهرهای قلمروهای شاهنشاهی ایران در خارج، همه ملزم به ساختن چنین باغچه‌هایی بودند.

در ساخت و نگهداری باغ‌ها به ویژه در یزد زنان نقش اساسی داشته اند. باغ و زن در هم آمیخته بوده است. زنان نخستین سفالگران، خانه سازان، بافندگان و باغداران جهان بوده اند.

علامه دهخدا درباره معنی واژه پردیس می‌نویسد: «پردیس لغتی است برگرفته از زبان مادی به معنی باغ و بستان این واژه که در اوستا دو بار به کار برده شده از دو بخش تشکیل یافته یکی Pairi به معنی پیرامون و دیگری Daeza به معنی انباشتن و دیوار کشیدن که با هم درختکاری و گلکاری پیرامون ساختمان است.»

واژه پردیس به معنای بهشت در زبان عربی به فردوس و در زبان های دیگر به معنای پارادایز تبدیل شده است. بهشت یا «وهشت» به شکل باغی سرسبز و خرم و زیبا مجسم می شده است. در پارسی قدیم واژه پالیز از میلاد، باغ هایی در سارد ساخته شد که نقشه آنها را کورش جوان کشیده بود. او بر ساختمان این باغ ها نظارت داشته و آنها را با دست خود کاشته بود. کاوش های باستان شناختی، سیستمی از آبیاری با استفاده از جوی ها و حوضچه را در آن جا نشان داده اند.

کوروش هر جایی می رفت دستور می داد تا باغ و بستان‌هایی بسازند که از آن به پردایس پردیس تعبیر می‌کرد. پردیس باغ‌های بزرگ با درختان تنومند با گل و بوستان‌های زیبا و نهرهای روانی بود که در پیرامونش دیوار کوتاهی می‌کشیدند و در آن‌ها پرندگان و جانوران به آزادی می زیستند. اینگونه بود که تاریخ نویسان یونانی و رومی همواره از پردیس های ایرانی و از درخت دوستی ایرانیان و این که چنین جاهای زیبایی را می سازند و آباد می کنند سخن ها گفتند.

همین پردیس های ایرانی که به زیبایی با درختکاری و نهرسازی ساخته می شد از راه یونانیان و یهودیان وارد فرهنگ دینی شد و مردمان قدیم از فردوس های ایرانی، بهشت های اخروی را به یاد آوردند.

پژوهشگر: بهروز بیگوند