راه‌حل عجیب و خطرناک مشکل کمبود پرستار
به گزارش آرمان خبر به نقل از روزنامه جام جم ،چالش‌های مختلفی که سالیان سال است این قشر با آن مواجه است. در این سال‌ها مهاجرت پرستاران هم بیش از پیش کمبود نیرو در این قسمت را نمایان می‌کند. البته احمد نجاتیان، رئیس کل سازمان نظام پرستاری اعلام کرد که هم کمبود پرستار داریم و هم پرستار بیکار! حالا موضوع کمبود نیروی پرستاری تا جایی پیش رفته که برخی از بیمارستان‌های خصوصی دست به دامان نیروهای غیرمتخصص شده‌اند. نجاتیان دراین خصوص عنوان می‌کند:«هم اکنون در بخش مراقبت‌های خصوصی با چالش‌هایی مواجه هستیم و به دلیل کمبود پرستار، افراد غیرپرستار در بیمارستان‌های خصوصی به کار گرفته می‌شوند که این امر بر کیفیت مراقبت‌های پرستاری تأثیر منفی می‌گذارد.»
مسأله نیروی متخصص از آن دست موضوعات مهمی است که نه تنها در قشر پزشکی و پرستاری اهمیت پیدا می‌کند بلکه در همه جوانب، توجه به آن حائز اهمیت است. استفاده از نیروهای غیرمتخصص پرستاری هم تهدیدی جدی در نظام سلامت کشور و به نوعی بازی کردن با جان مردم و بیماران محسوب می‌شود.
استانداردهایی که رعایت نمی‌شود!
با این‌که استاندارد جهانی استخدام پرستاران در مراکز درمانی ۲.۵پرستار به ازای هرتخت بیمارستانی است و با توجه به این‌که تعداد پرستاران به ازای جمعیت و هر تخت بیمارستانی سنجیده می‌شود باید به طور میانگین ۱.۸پرستار و ۰.۷نفر کمک پرستار در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی باشند. این در حالی است که در حال حاضر به طور متوسط کمتر از یک پرستار به ازای هر تخت بیمارستانی داریم. البته ماه پیش بود که سازمان نظام پرستاری در تلاش بود تا سازمان امور اداری و استخدامی را مجاب کند که نگاهی واقع بینانه به حوزه پرستاری داشته باشند و استاندارد۱.۸پرستار به ازای هر تخت بیمارستانی را بپذیرند.
البته ماجرا به همین جا ختم نمی‌شود چرا که در چنین شرایطی و با افتتاح مراکز درمانی و بیمارستان‌های تازه نفس، عمق چالش کمبود نیروی پرستار از نوع متخصص‌اش، می‌تواند جدی‌تر هم شود. البته ما در کنار به کارگیری نیروهای غیرمتخصص، شاهد برخی از مراکز غیرمجاز مراقبت از بیمار و ورود شرکت‌های خدماتی به این حوزه تخصصی هستیم چرا که نجاتیان عنوان کرده در حوزه مراقبت‌های پرستاری در منزل ریال نظارتی نیست و وزارت بهداشت امکان نظارت بر این خدمات را ندارد. حالا سؤال اینجاست در چنین وضعیتی که از کمبود پرستار رنج می‌بریم، چرا نظارت‌ها به صورت کامل انجام نمی‌شود و اصلا چرا باید شاهد چنین اتفاقاتی باشیم؟
نظارت‌های کمرنگ در بیمارستان‌های خصوصی!
مباحث معیشتی پرستاران در کنار اضافه‌کاری‌های اجباری و افزایش ساعت کار آنان و پرداختی اضافه‌کاری‌ها که هنوز همان ۲۵ تا ۳۵ هزار تومان بوده به گونه‌ای که حتی کفاف خستگی و سختی کار آنها را هم نمی‌دهد. شاید همین موضوع هم منجر به این اتفاق جدید و خلاقیت برخی از بیمارستان‌ها برای استخدام نیروهای غیرمتخصص شده است. حسین پورچراغی، کارشناس ارشد پرستاری و دانشجوی دکتری تخصصی پرستاری در گفت‌وگو با جام‌جم ضمن تعجب از این مسأله می‌گوید: «من تاسف می‌خورم در قرن ۲۱ یعنی جایی که همه دنیا می‌دانند برای انجام کارها باید از متخصصان استفاده کرد و این فقط منوط به پرستاری نیست.
برای این‌که بتوانید در زمان و هزینه صرفه‌جویی کنید و بتوانید بهترین نتیجه را بگیرید باید کار را به کسی واگذار کنید که در این باره آموزش دیده باشد. در بیمارستان‌های خصوصی هم که کمی نظارت‌ها کمرنگ‌تر است، شاهد چنین مسائلی هستیم.» البته حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی با اشاره به کمبود حدود ۱۴۰ تا ۱۸۰ هزار پرستار، عنوان می‌کند: « نمی‌شود با به کارگیری پرستار شرکتی، طرحی و قراردادی مشکل کمبود را حل کنیم زیرا این افراد انگیزه‌ای برای کار کردن در چنین شرایطی ندارند و باید در این خصوص فکری اساسی شود.» اما قاعدتا به کارگیری نیروهای غیرمتخصص چاره کار نیست!
به‌کارگیری مجدد پرستاران بازنشسته
بر اساس آمار وزارت بهداشت سالانه ۳۰۰۰ پرستار بازنشسته می‌شوند؛ البته نجاتیان چند روز پیش با اشاره به ترک خدمت پرستاران گفت که سالانه ۱۵۰۰ پرستار ترک خدمت و نزدیک به ۵۰۰ نفر نیز مهاجرت می‌کنند. حالا بماند که بسیاری از پرستاران هم به شغل دوم و سوم هم روی می‌آورند. شاید استفاده از همین افراد بازنشسته و کسانی که ترک کار کردند به این مسأله کمک‌کننده باشد.
پورچراغی عمده مسأله کمبود پرستاری را مسائل معیشتی می‌داند و در این خصوص به ما توضیح می‌دهد: «ما در کنار این کمبود، با نیروهای بازنشسته پرستاری هم روبه‌رو هستیم. زمانی که نیاز پرستاران تامین نشده و نیازشان از طریق کارهای غیردرمانی تامین می‌شود، همین امر منجر به ترک شغل این افراد می‌شود. اگر در رابطه با مسائل معیشتی پرستاران بازنگری شود، بسیاری از آنهایی که بیکار هستند مجدد به سیستم درمان بازمی‌گردند چرا که این سیستم با متخصصان تکمیل می‌شود.»
قوانین به کارگیری نیروهای غیرمتخصص پرستاری
یکی از راهکارهای مسئولان نظام سلامت برای رفع چالش کمبود شدید نیروی پرستاری، تحمیل اضافه‌کاری‌های اجباری به پرستاران برای جبران کمبود نیرو است. به عبارت دیگر، دولت به جای افزایش جذب پرستاران، آنان را به انجام اضافه‌کاری‌ها مجبور کرده است تا یک پرستار با اضافه‌کاری، جای خالی دو یا چند پرستار را پر کند. اما به کارگیری نیروهای غیرمتخصص در یک سوی دیگر این مسأله خودنمایی می‌کند و سوالی که برای ما پیش می‌آید این است آیا قوانینی در این باره وجود ندارد که بسیاری از بیمارستان‌ها دست به چنین اقدامات عجیب و غریبی می‌زنند؟ چراغی در این مورد به ما می‌گوید: «این موضوع در قوانین پرستاری تحت عنوان صلاحیت‌های پرستاری مطرح شده است. یعنی یک پرستار که برای مراقبت از بیمار آماده می‌شود باید یکسری شایستگی‌ها داشته باشد. حتی برای پرستاری هم که دارای مدرک بوده و فارغ‌التحصیل شده است، مجدد مورد ارزیابی قرار می‌گیرد که آیا این شایستگی‌ها را دارد یا نه. آیا اصول برقراری ارتباط صحیح با بیمار را می‌داند؟ آیا اصول علمی اجرای تکنیک‌های پرستاری را می‌داند؟»او بر این باور است که نگرش نادرستی در بین عموم افراد جامعه شکل گرفته که پرستار فقط باید از یک بیمار مراقبت کند اما پرستار یعنی پیگیری موارد درمانی بیمار و کسی که هسته اصلی هماهنگی امور و مسائل مربوطه بیمار با بیمارستان و پزشکان و بخش‌های مختلف است و همه این نیازهای مراقبتی در صورت حضور نیروهای غیرمتخصص با هم درآمیخته شده و در نهایت بیمار آسیب می‌بیند.
بازگشت به عقب با استفاده از غیرمتخصص‌ها
یکی از ابر بحران‌های نظام سلامت کشور، کمبود نیروی کارآمد است. اما حالا سؤال اینجاست که اگر فردی با هر عنوانی در مراکز درمانی جایگزین پرستاران شود، چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ پورچراغی در پاسخ به این سؤال ما می‌گوید: «در این بین بیمارانی که با هزار امید به این مراکز درمانی مراجعه کرده‌اند، از سیستم درمانی انتظار دارند حداقل آنها را به مرحله قبل از بیماری و سیر درمانی‌شان بازگرداند و با چنین اقدامی نه تنها باری به مشکلات‌شان اضافه می‌شود بلکه احتمال دارد خطاها به اندازه‌ای باشد که آنها را زمینگیر هم کند.» وی همچنین می‌افزاید: «با چنین اقداماتی به عقب بازگشتیم. شاید به صد سال پیش بازگشتیم چرا که در ۵۰ سال گذشته هم چنین اتفاقی را شاهد نبوده‌ایم. شاید ما پرستار از کشورهای دیگری همچون هند داشتیم اما متخصصان مشغول به کار بودند.»
افزایش قصور پزشکی
در سال‌های اخیر پرونده‌های خطا یا اصطلاحا قصور پزشکی به‌ویژه در حوزه زیبایی به حدی شده است که اگر قرار باشد در این بین شاهد حضور و ورود نیروهای غیرمتخصص هم باشیم، دیگر کار به ناکجاآباد می‌کشد. پورچراغی هم بر این باور است که در خصوص جرائم پزشکی همه سیستم درمانی همچون پزشک، سوپروایزر و پرستار مقصرند که در این باره می‌گوید: «زمانی که بیمار از پرستاری شکایت می‌کند، همه سیستم درمانی همچون پزشک، سوپروایزر و پرستار مقصرند و آن طور نیست که اگر پزشک اشتباهی مرتکب شده باشد، پرستار اعلام به ندانستن کند. آن هم به اندازه سهم خودش باید دیه پرداخت کند. حالا اگر کسی به این امور واقف نباشد، هیچ کدام از این خطاهای احتمالی هم پیدا نمی‌شود.» موضوع به کارگیری نیروهای متخصص مسأله‌ای جدی است که نیاز به توجه ویژه دستگاه‌های مربوط به این مسأله دارد. شاید بهتر باشد بیمارستان‌های خصوصی که بیشتر در این مسأله سهیم هستند، به فکر ایمن‌سازی ساختمان‌های‌شان باشند و نیروهای غیرمتخصص را رها کنند.
منبع: سلامت‌نیوز
