رادیونوکلئید 195Pt؛ سوخت پیشران داروی ضدسرطان دقیق ایران

گروه اجتماعی آرمان خبر ــ علی‌اصغر اصولی: فناوری هسته‌ای یکی از نمادهای دانش پیشرفته در دنیای امروز است که کشورهای دارای زیرساخت و تخصص بومی در آن، نه‌تنها در مسیر استقلال علمی و فناورانه حرکت می‌کنند، بلکه در حوزه‌هایی چون سلامت، امنیت غذایی، صنعت و محیط زیست نیز دست بالا را دارند. ایران نیز با وجود چالش‌های متعدد، توانسته است با تکیه بر دانش بومی و تلاش محققان داخلی، در حوزه‌های صلح‌آمیز این فناوری راهبردی، گام‌های بلندی بردارد.

برخلاف تصور رایج که فناوری هسته‌ای را صرفاً به تولید برق یا فعالیت‌های حساس نظامی محدود می‌داند، امروز یکی از اصلی‌ترین میدان‌های کاربرد آن، حوزه سلامت و به‌ویژه پزشکی هسته‌ای است. از تشخیص دقیق تا درمان هدفمند انواع سرطان‌ها، فناوری هسته‌ای می‌تواند ابزاری قدرتمند برای ارتقاء کیفیت زندگی بیماران باشد؛ ظرفیتی که ایران در سال‌های اخیر به‌خوبی در حال بهره‌برداری از آن است.

آرمان خبر در قالب این پرونده ویژه، تاکنون در سه شماره قبلی به بررسی شماری از مهم‌ترین دستاوردهای ایران در حوزه فناوری‌های نوین هسته‌ای پرداخته است:

گزارش اول: معرفی رادیوداروی هدفمند مبتنی بر رنیوم-188 برای درمان تومورهای نورواندوکرین

گزارش دوم: رونمایی از سامانه پیشرفته «اندرکنش لیزر با ماده» و ظرفیت آن در توسعه شتاب‌دهنده‌های ذرات

گزارش سوم: بررسی کاربرد فناوری پرتودهی گاما در افزایش ماندگاری محصولات کشاورزی و کاهش ضایعات غذایی

اکنون در چهارمین بخش از این مجموعه، نوبت به بررسی گامی دیگر در حوزه پزشکی هسته‌ای رسیده است: نشاندار کردن داروی سیس‌پلاتین با رادیونوکلئید 195-پلاتین برای درمان هدفمند سرطان‌ها.

تحول در درمان سرطان با بهره‌گیری از فناوری هسته‌ای: تولید داروی سیس‌پلاتین نشاندار شده

سرطان‌ها پس از بیماری‌های قلبی، دومین عامل اصلی مرگ‌ومیر در جهان محسوب می‌شوند. طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت، در سال 2018 بیش از 9.6 میلیون نفر در سراسر جهان بر اثر انواع سرطان جان خود را از دست داده‌اند. این آمار نشان از نیاز فوری به روش‌های نوین و اثربخش در تشخیص و درمان سرطان دارد. در این میان، پزشکی هسته‌ای با اتکا بر تولید رادیوداروها و تکنیک‌های تصویربرداری پیشرفته، به ابزاری کلیدی در مقابله با سرطان‌ها تبدیل شده است.

یکی از دستاوردهای کشورمان در این حوزه، نشاندارسازی داروی شیمی‌درمانی سیس‌پلاتین با رادیونوکلئید 195Pt است؛ اقدامی نوآورانه که می‌تواند انقلابی در درمان هدفمند سرطان ایجاد کند.

داروی سیس‌پلاتین یکی از داروهای پرکاربرد در شیمی‌درمانی است که از دهه 1970 تاکنون، به‌ویژه برای درمان سرطان‌های پیشرفته مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حال حاضر، نزدیک به نیمی از بیماران سرطانی در دنیا حداقل یک‌بار تحت درمان با ترکیبات پلاتین قرار می‌گیرند.

نشاندار شدن این دارو با رادیونوکلئید 195Pt نه‌تنها قابلیت پیگیری و تصویربرداری از رفتار دارو در بدن را فراهم می‌کند، بلکه باعث افزایش اثر ضدتوموری دارو می‌شود. به عبارت دیگر، نسخه نشاندارشده سیس‌پلاتین قادر است با دقت و اثربخشی بالاتری، سلول‌های سرطانی را هدف بگیرد و در عین حال آسیب کمتری به بافت‌های سالم وارد آورد.

گام بعدی؛ مطالعات بالینی و توسعه ترکیبات نوین

در فاز بعدی این پروژه، ترکیب نشاندار شده سیس‌پلاتین با همکاری مراکز پزشکی معتبر کشور وارد مرحله مطالعات بالینی می‌شود. این اقدام، نخستین تلاش در کشور برای بهره‌گیری از رادیونوکلئید 195Pt در درمان هدفمند سرطان است.

از سوی دیگر، طراحی ترکیبات نشاندار شده جدید مانند هیدروکسی‌آپاتیت نشاندار نیز در دستور کار محققان قرار گرفته است. این ماده که قابلیت جذب در بافت‌های خاص مانند استخوان را دارد، می‌تواند در درمان سرطان‌های استخوان یا متاستازهای استخوانی نیز کاربرد داشته باشد.

چرا این پروژه مهم است؟

رادیونوکلئید 195Pt به دلیل ویژگی‌های رادیولوژیک و شیمیایی خاص خود، پتانسیل بالایی در حوزه رادیوتراپی هدفمند دارد. ترکیب آن با سیس‌پلاتین، دارویی که سابقه‌ای طولانی و تأییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) را دارد، می‌تواند مسیر درمان سرطان را در ایران وارد مرحله‌ای تازه کند. این دستاورد نه‌تنها باعث کاهش وابستگی به داروهای وارداتی می‌شود، بلکه افق جدیدی در درمان دقیق و ایمن بیماران مبتلا به سرطان در کشور می‌گشاید.

پزشکی هسته‌ای، جبهه‌ای نو در مبارزه با سرطان

چهارمین گزارش از پرونده دستاوردهای هسته‌ای ایران، بار دیگر نشان می‌دهد که فناوری هسته‌ای صرفاً ابزاری در حوزه انرژی نیست؛ بلکه در خدمت نجات جان انسان‌ها قرار گرفته است. استفاده هوشمندانه از این فناوری در حوزه پزشکی، به‌ویژه در تولید رادیوداروها، می‌تواند یکی از مؤثرترین سلاح‌ها در مبارزه با سرطان باشد.

در ادامه این پرونده، آرمان خبر به معرفی دیگر پروژه‌های فناورانه در حوزه کاربردهای صلح‌آمیز انرژی هسته‌ای خواهد پرداخت؛ پروژه‌هایی که نمادی از توانمندی علمی و اراده ملی برای تبدیل دانش به ابزار خدمت‌رسانی به مردم هستند.

انتهای پیام/