برخی سکه شناسان که کتاب هم نوشته‌اند، سکه جعل می کنند ! / چرا وزارت میراث فرهنگی و پلیس با مافیای فروش نقشه گنج مقابله نمی کنند؟
به گزارش خبرنگار اجتماعی آرمان خبر، مصطفی ده‌پهلوان، استاد دانشگاه و رئیس سابق پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، با انتقاد شدید از وضعیت نظارت بر قاچاق آثار تاریخی و حفاری‌های غیرمجاز، از ناکارآمدی دستگاه‌های متولی میراث‌فرهنگی، قوه قضاییه، پلیس ، آموزش‌وپرورش، صداوسیما و حتی دانشگاه‌ها سخن گفت. او از تهدیدهای جدی که از سوی مافیای فروش گنج و آثار تقلبی تجربه کرده پرده برداشت و نسبت به آینده تاریک میراث باستانی ایران هشدار داد.
مصطفی ده‌پهلوان در گفت‌وگو با آرمان خبر با اشاره به ضعف عملکرد نهادهای مسئول در مقابله با قاچاق و حفاری‌های غیرمجاز گفت: «وزارت میراث فرهنگی نتوانسته است در زمینه برخورد با حفاران و قاچاقچیان غیرمجاز موفق باشد. چه در مسائل حفاظت فیزیکی، حقوقی و چه از سمت دستگاه‌هایی مثل قوه قضاییه، آموزش‌وپرورش، موزه‌ها، نیروی انتظامی و نهادهای فرهنگی مثل صداوسیما، روی این موضوع کار نشده است. اگر هم کاری شده، در مقابل این حجم از غارت‌ها و تخریب‌ها ناچیز است.»
او با اشاره به تهدیدهایی که طی سالها متوجه خودش و خانواده‌اش شده افزود: «بیش از ۱۰ سال است درباره این موضوع کار می‌کنم. حتی پایان‌نامه هایی را در این زمینه راهنمایی کرده‌ام و در فضای مجازی هم فعال بوده‌ام. کار به جایی رسید که یکی از شاخ‌های اینستاگرامی فروش نقشه‌های گنج چندین بار من را تهدید به مرگ کرد، تهدید به دزدیدن فرزندم، فحاشی، تهمت‌های اخلاقی و… کردند. فقط هم مربوط به این افراد نبود؛ حتی افرادی که دنبال‌کننده این‌ها هستند یا برخی باستان‌شناس‌نماها که از این شاخ‌های اینستاگرامی منفعتی می‌برند هم وارد این ماجرا شده‌اند.»
حراست میراث فرهنگی می گوید گرفتاری های زیادی دارد و به فعالیت حفاران و گنج یابان در اینستاگرام نمی رسد!
او افزود: «شرایط بسیار پیچیده شده و ابعاد گسترده‌ای پیدا کرده است. بعضی از این افراد انواع بداخلاقی‌ها و بی‌اخلاقی‌ها را در این فضا از خود نشان داده‌اند. حال سؤال اینجاست: چرا باید ما، جامعه علمی باستان‌شناسی، رو به روی این افراد بایستیم؟ مگر این کشور قانون روشنی برای مقابله با این افراد سودجو ندارد که ما مجبور به واکنش شویم و تهدید شویم؟ حتی حراست دانشگاه یا حراست وزارتخانه میراث فرهنگی می‌گویند ما آنقدر گرفتاری داریم که به اینستاگرام و کارهایی که این حفاران و گنج یابان در این فضا انجام می دهند نمی‌رسیم.»
ده‌پهلوان ادامه داد: «این قاچاقچیان مثل آفت هستند. هرچه به آنها حمله شود و فریب و حیله گری های آنها برملا شود مقاوم‌تر می‌شوند و خودشان را به‌روز می‌کنند. از دوره قاجار حفاری آثار باستانی وجود داشته و تا الان هم خودشان را روزآمد می کنند. رسانه‌های جمعی باعث شده‌اند بتوانند افراد را به راحتی فریب بدهند و این روند روز به روز پیشرفته‌تر شده است.»
ضرابخانه های معاصر ساسانی در قرن جدید! / برخی سکه شناسان خودشان سکه جعلی ضرب می کنند
وی هشدار داد: «مثلاً فروش سکه های جعلی این روزها خیلی رواج پیدا کرده است. قبلاً می‌شد سکه جعلی را تشخیص داد، ولی الان آنقدر خوب جعل می‌کنند که حتی با دستگاه هم نمی‌شود جعلی بودنش را فهمید. بعضی افراد که خودشان سکه‌شناس هستند و در این باره کتاب نوشته‌اند، سکه جعل می‌کنند. حتی می‌دانند کدام نوع سکه را جعل کنند. این روزها حتی ظرف دوره صفوی را ذوب می‌کنند و با آن سکه ضرب می کنند و دیگر از نقره های جدید استفاده نمی کنند!»
او گفت: «این موضوع حتی بین سکه‌شناسان هم شنیده می شود که می‌گویند ضرابخانه معاصر ساسانی داریم! حتی بعضی از این سکه‌های جعلی را در حراجی‌های بین‌المللی هم می‌فروشند. این دزدان جلوتر از پلیس حرکت می‌کنند و روز به روز حرفه‌ای‌تر می‌شوند.»
رئیس سابق پژوهشگاه میراث‌فرهنگی گفت: «دیگر حتی یک تپه باستانی سالم در کشور باقی نمانده است. بعضی تپه‌ها جابه‌جا شده‌اند، خاکشان الک شده، حتی با لودر جا به جا شده اند. مثلا مگرنات شوش، ۲۰۰ هکتار شهر صدر اسلام است که تمام آن غارت شده و فقط دو نفر دستگیر و به دو سال و نیم حبس محکوم شدند. هزاران شیء از آنجا خارج شده، ولی مجازات ناچیز است.»
نیروی یگان حفاظت میراث فرهنگی در بعضی از شهرستان‌ها می‌گویند بنزین هم ندارند که در ماشین های یگان بریزند
او از مشکلات کمبود نیروهای یگان حفاظت میراث گفت: «میراث فرهنگی می‌گوید نیروی کافی ندارد، ناوگانش ضعیف است، حتی ماشین درست و حسابی هم ندارند. نیروی یگان حفاظت در بعضی از شهرستان‌ها می‌گویند بنزین هم ندارند که در ماشین های یگان بریزند. حقوق برخی از نیروهای یگان بعضاً دو، سه ماه یک‌بار پرداخت می‌شود. در این شرایط چطور می‌خواهند مقابله کنند؟ برخی از حفاران هم از این وضعیت سوء استفاده می‌کنند، رشوه می‌دهند.»
باید آنقدر حفاران غیرمجاز را جریمه کنند که تا آخر عمر به دولت بدهکار باشند
او با انتقاد از عدم اجرای قوانین موجود تأکید کرد: «قوانین محکمی داریم ولی اجرا نمی‌شوند. خیلی از حفاران غیرمجاز محکوم به مجازات جایگزین می‌شوند، مثلا کار در بناهای تاریخی ولی می بینیم نتیجه ای ندارد. باید بازدارندگی های جدی ایجاد شود؛ مثلاً در کشورهای همسایه مردم جرات نمی‌کنند اقدام به حفاری قاچاق کنند. در انگلیس اگر کسی با فلزیاب دستگیر شود، ممکن است آنقدر جریمه نقدی سنگین شود که تا آخر عمر بدهکار دولت شود. این بازدارنده است و جواب می‌دهد. باید دانست که هزاران برابر آنچه در موزه‌ها وجود دارد، اشیاء باستانی در دست مردم است؛ هر چند بخشی از این خرید و فروش‌ها قانونی و مربوط به اشیا مجاز است، ولی بخش عمده آن غیرقانونی و مخفیانه.»
در ایران 195 هزار محوطه باستانی داریم که حفاظت از آنها دشوار است
او گفت: «در ایران ۱۹۵ هزار محوطه باستانی شناسایی شده که ممکن است تا ۵۰۰ هزار هم برسد. برخی از این محوطه ها بالای ۳۰۰ هکتار هستند. حفاظت از این محوطه‌ها تجهیزات عظیم می‌خواهند؛ مثلاً یک‌بار در استان آذربایجان شرقی نرده‌هایی که دور یک تپه کشیده بودند را هم دزدیدند!»
حفاران آثار باستانی به اشیاء تاریخی آسیب می زنند / آنها هیچ تخصصی ندارند
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «میراث ما فقط تخت جمشید و شوش نیست. جوهره میراث ایران همین تپه‌ها و محوطه‌هاست. وقتی این‌ها غارت می‌شوند، جایگاه میراث ایران پایین می‌آید. باید آموزش عمومی داده شود. حفاران شبانه، با استرس و عجله حفاری می‌کنند و بافت و بستر اصلی و محل کشف شیء را نابود می کنند چون برایشان ارزش ریالی ندارد.»
او توضیح داد: «وقتی باستان‌شناس حرفه‌ای کار می‌کند، در روشنایی روز و با حضور مرمت‌گر کار می‌کند. مثلاً یک‌بار ما دستبندی را کشف کردیم که فقط یک سانتی‌متر آن از خاک بیرون آمده بود که سریعا روی آن را با خاک پوشاندیم تا مرمت‌گر به ما ملحق شود. اما حتی در آن فاصله، ترک برداشت. مرمت‌گر با مواد خاص آن را حفظ کرد.»
محوطه های تاریخی را برای نسل های آینده حفظ کنیم
ده‌پهلوان تأکید کرد: «حال تصور کنید یک حفار قاچاقچی که اصلاً نمی‌داند باید این کارها را انجام دهد می رود تا شیء تاریخی کشف کند و هزاران آسیب و بلا بر سر آن شیء می آورد و حتی مطالعاتی که ما انجام می دهیم را نیز نخواهد داشت. یافتن هر شیء، پیام‌های زیادی را از دل تاریخ بیرون می کشد که این حفاران از آن بی خبرند و باعث از دست رفتن صفحه ای از تاریخ می شوند.»
این استاد دانشگاه در پایان افزود: «اگر تپه‌ها و محوطه های تاریخی حفظ شوند، نسل‌های آینده اطلاعات دقیق‌تری از آنها خواهند گرفت. ولی ما داریم این ذخایر را از بین می‌بریم. از سویی دیگر می بینیم افرادی که علم این حوزه را ندارند، بر صندلی های تصمیم گیری تکیه می زنند و این باعث می شود ما سالها از مرحله آموزش و فرهنگ سازی باز بمانیم.»
منبع: rokna
